فروش میوه شب یلدا در بازارهای سنتی و شهری میانه + تصاویر
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی میانا، 365 روز سال عرصه زور آزمایی شب و روز است. گاه برای ماه‌ها روز پشت شب را بر زمین می‌زند و گاه شب پیروز این میدان می‌گردد بعضی وقتها هم کارزارشان نتیجه مساوی پایان می‌یابد.
اما در حد فاصل دو موسم برگریزان و زمستان شب پیروزی مقتدرانه‌ای را می‌یابد و از آن به بعد در فرود زوال می‌افتد ایرانی‌ها آن گاه و زمان را «یلدا» و یا «چله» می‌نامند و گرامیش می‌دارند.
در این بین آذربایجانی‌ها همچنان سنت های قدیمی خود را نگاه داشته‌اند و هر سال چله دوست داشتنی با آیین و سنن قدیمی خود برپا می‌شود.
براساس سنتها قدیمی این مردم زمستان از دو چله بزرگ و کوچک تشکیل شده است چله بزرگ ۴۰ روز دوام می‌آورد و در ۱۰ بهمن ماه به اتمام می‌رسد و چله کوچک ۲۰ روز عمر می‌کند.
روزی چله بزرگ به چله کوچک می‌گوید: من سرما را آوردم، مردم را مجبور به پوشیدن لباس‌های گرم و برپای کرسی و بخاری کردم تو چه کار خواهی کرد چله کوچک پاسخ می‌دهد تو این همه کار کرده‌ای پس ببین من چه خواهم کرد. چله بزرگ می‌گوید: تو هیچ کاری نمی‌توانی بکنی چرا که «دالین یازدی عمرون آزی» (پشت سرت بهار است و عمرت کوتاه)
از قدیم‌الایام با آمدن این شب دوست داشتنی شب‌نشینی ویژه آن هم همراه با خوراکی‌ها، میوه‌ها و شب‌بیداری‌های مخصوصش در تمامی خانه‌ها بر پا می‌گردد.
هندوانه شب چله «چیله قارپوزی» اصلی‌ترین میوه درازترین شب سال است. در قدیم خربزه نیز چنین جایگاهی داشته است، اما امروزه مصرف هندوانه شب چله مرسوم‌تر می‌باشد. ماجرای هندوانه خوردنی این شب ماجراهایی شنیدنی داشته است: هندوانه‌های شیرین و خوشمزه و آبدار و …
هر چه باشد خاطره‌اش شیرین‌تر از هر شیره و عسلی است و تا سالها روح را می‌نوازد و گل لبخند در صورت می‌نشاند.
انار، به، باقلا، لبو، تخمه، نخود، کشمش، مالاخ، سبزه، سنجد، پشمک، گردو، بادام از دیگر خوراکی‌های ویژه این شب‌اند.
بساط چای پونه نیز باید مهیا باشد چرا که مردم این خطه می‌گویند: «چیله قارپوزی، دمنه یارپوزی» (هندوانه شب چله، پونه را نیز دم کن)
فرستادن « چیله پایی»، از دیگر رسم‌های مردم آذربایجان به مناسبت این شب می‌باشد. این هدیه مخصوص عروس‌خانم‌هاست که قبل از رفتن به خانه شوهر از سوی خانواده داماد برده می‌شود و بعد از آن این وظیفه خانواده پدر عروس است که چیله‌پایی بفرستد و شاید این رسم تا سالیان متمادی ادامه یاد چیله‌پایی علاوه بر هندوانه و سایر تنقلات و میوه‌های فصل شامل هدیه ارزشمندی همچون طلا و لباس زمستانی و پارچه لباس و کفش و .. . نیز می‌شود آراستن این هدایا با ذوق و هنر ویژه‌ای انجام می‌گیرد و در شهرهای مختلف استان هنرمندان گلفروش در آراستن میوه‌های چیله‌پایی مهارت خاصی را دارند.
با آوردن اولین چیله‌پایی برای عروس جوان از سوی خانواده دامات جشن مختصری نیز گرفته می‌شود و از در و همسایه و فامیل برای تماشای چیله‌پایی دعوت می‌شود.
این شب، شب مهربانی‌ها، کنار هم بودن‌ها، میهمانی‌ها، بگو و بخندها، قصه‌ها و متل‌ها و قبل‌ها و تاپاجاها، شعرها و بایاتی‌ها برای مردمان سرزمین برف و سرما، آذربایجان است.
سنتهای ملی ما آذری ها بسیار وزین و نکو اما جز در مواردی خاص از کنج خانه‌ها بیرون نیامده‌اند و هیچ گونه سازماندهی نیافته‌اند. چه زیبا بود ما هم مثل کشورهای مسیحی، جشن شب چله‌مان را همچو کریسمس مسیحی به جهانیان معرفی می نمودیم. در شهرهای مختلف، این شب را در میادین بزرگ به طور دسته‌جمعی گرامی می‌داشتیم و دنیا را به خوردن یک قاچ هندوانه و خربزه شیرین ایرانی «شب یلدا» دعوت می‌نمودیم
شهریار ؛ شاعر شیرین سخن آذربایجان شب نشینی های زمستان و نقل داستان ها و روایات را در منظومه پایدار «حیدربابایه سلام» چنین به تصویر منظوم کشیده است:
قــــاری ننه گئجـه نــاغیل دینـــده
کولک قالخوب قاپ باجانی دوینده
من قــاییدوب بیرده اوشــاق اولیدیم
بیر گول آچوب اوندان سورا سولیدیم
