مرادعلی قریشی (م.قافلانتی)
(
من گئدهرم، آدیم قالار
دوستلار منی خاطیرلاسین.
دویون اولار، بایرام اولار
دوستلار منی خاطیرلاسین.
ساهر ادبی مدنی درنهیینین دیرلی عضوو و آغساققالیمیز اوستاد قافلانتینین آرامیزدان کؤچمهسیندن ۸ ایل کئچسهده، هلهده بو آغیر ایتگییه اینانا بیلمیریک. او بیزیمله یاشاییر، بیزیمله بشری ایدهآللاری دولاشیر، اینسانلیق عشقیله چارپان صنعتکار اورهیی، اورهییمیزله قوشا دؤیونور و آذربایجان آدلی علوی بیر وارلیغین تمثیلچیسی کیمی هلهده یورویور. بیز اوستادین مزاری اوستونده اونون شرفلی خاطیرهسینی عزیزلهیهجهییک، اونون وطنپرورلییینی، خالق سئورلییینی و بشری ایدهآللارینی قوروماغا بیر داها سؤز وئرهجهییک. یئنهده بو آنما مراسیمینده، اونونلا عهد- پیمان باغلایاجاغیق کی، “حقیقتی آنانلارین، یئر اوزونده ائل دردینی قانانلارین، الی قابار و آلنی آچیق اینسانلارین عشقینی آلقیشلایاق؛ ایللر بویو وطنه، ائله نغمه قوشاق و سؤزلریمیزی بم کی یوخ، زیل دئیهک………….”
“قافلانتی”نین حیاتینا اؤتهری بیر باخیش
اوستاد مرادعلی قریشی(قافلانتی) آذربایجانین سئویملی، زحمتکش شاعیریدیر. عؤمور بویو چکدییی زحمتلر، عذابلار و چتینلیک، بیر آندا اولسون اونو آیاقدان سالا بیلمهدی. او صاف اورهکلی، آچیق سوفرهلی قوناق سئوهر بیر کیشی، عائلهسی اوچون قایغیکش بیر آتا و اؤز ایناندیغی دوستلارینا صداقتلی بیر آرخایدی. قافلانتی عؤمور بویو ظولمه، سیتمه، زحمت آداملارین تحقیر ائدیب، اونلارین حاققین زای ائدهنلره درین و مقدس بیر نیفرت بسلهدی. او اؤز خالقیایله بیرلیکده بوتون اینسانلارا خوشبختلیک، بوللوق، امین- آمانلیق، گؤزهل و سعادتلی بیر حیات دیلهین موباریز بیر شاعیرایدی. او بوتون بارلی- بهرلی عؤمرونو بو یولدا چالیشمیشدی. قافلانتی اؤز یاراتدیغی اودلو- آلوولو اثرلریایله آذربایجان شعرینده اؤزونه مخصوص بیر ایز آچدی. آذربایجان ادبییاتی یاشادیقجا، قافلانتینیندا ایزی و سسی بو ادبییاتلا بیرلیکده یاشایاجاقدیر.
قافلانتی ۱۳۱۲نجی ایلین یازیندا (خرداد آیینین بیرینده)، میانانین چاراویماق ماحالینین حیدرآباد کندینده آنادان اولوبدور. رضاخانین آذربایجاندا ایرهلی سوردویو شووینیستی و چیرکین سیاستلرینه گؤره، قافلانتینین اوشاقلیق چاغلاری، آذربایجان خالقینین ان چتین گونلرینه توش گلیر.
یئددی یاشیندا کندلریندهکی میرزا ممدین مکتبینه گؤندهریلیر. ۱۳۲۱ده مکتبی بوراخیب، عائیلهسینین معیشتینی تامین ائتمک اوچون آتاسیایله بیرلیکده ایشلهمهیه مجبور قالیر.
۱۳۲۴-۲۵ ینجی ایللرده آذربایجاندا قورولان میللی حوکومت، قافلانتینیندا عائیلهسینی نهضتین آماجلارینی دوغرولتماغا طرف چکیر. او ۱۲ یاشینداایکن یئنییئتمهلیک رؤیالارینی بو بیر ایلین بویالی خاطیرهلریله ناخیشلاییر.
۱۳۲۵ینجی ایلین آذریندن سونرا، قافلانتینیندا فدایی عمیسی توتولور، نهضتین دوشمانلاری طرفیندن وحشیجهسینه کندین کوچهلرینده اؤلدورولور. قافلانتینین عائلهسی تالانیر و کنددن چیخاریلیر.
کؤچدوکلری کندده بیر نئچه ایل یاشادیقدان سونرا، ۱۳۲۹ینجی ایلده، تهران شهرینه کؤچور و بو شهرده، اونون طالعی وطندن دیدرگین دوشموش مینلر آذربایجانلیلارین طالعلرینه قوووشور.
ورامین ماحالینین یاخینلیغیندا ایش تاپیر و بیر یول دوزلتمه فعلهسی کیمی بیر نئچه آی ایشلهییر. ایش قورتاردیقدان سونرا ۱۳۳۱ینجی ایلهدک بئکار قالیر.
۱۳۳۱ینجی ایلده کیچیک بیر رئزین فابریکاسیندا ایش تاپیر. گوندوزلر ایشلهییر، گئجهلرایسه درس اوخویور. قافلانتی بو ایللرده عائیلهسینیده کنددن تهرانا گتیریر و قیرخینجی ایللرین آخیرینادک رئزین دوزلتمه فعلهسی صیفتیله بو فابریکادا ایشلهییر. او بو ایللرده یالنیز دؤرد کیلاس درس اوخویا بیلیر.
قیرخینجی ایللر قافلانتینین ادبییاتا، خصوصیله عاشیق شعرینه و صنعتینه ماراق گؤسترمه ایللریدیر. او بوش واختلارینی عاشیقلار قهوهخاناسیندا کئچیریر و آذربایجان شیفاهی خالق ادبییاتی قولو اولان عاشیق صنعتینی دریندن منیمسهییر و بونونلا برابر اؤزوده شعر یازماغا باشلاییر. قافلانتی کئچیرتدییی اضطرابلاری، هیجانلاری، سئوینجلرینی، کدرینی و معنوییاتیندا پوزولمایان ایریلی- خیردالی ایجتیماعی حادیثهلرین ایزلرینی، شعیرلرینده عکس ائتدیرمهیه چالیشیر. اینسانلیق عشقیله چارپان صنعتکار اورهیی، اونو کلاسیک شعریمیزین معاصیر سسلهنن عنعنهلرینه باغلاییر و اولو نیظامی، نسیمی، فیضولی، واقف، ….. ساهر ایرثیندهکی اینسان لیاقتینه حصر اولونموش صنعت یولونو یییهلنمهیه دوغرو یؤنلدیر و “اشرف مخلوقات” ساییلان اینسان ترننومچوسو اولماغا جسارت تاپاراق، اونونلا فخر ائدیر.
قافلانتی، اللینجی ایللرین اوللرینده، تهراندا یاشایان بیر نئچه آذربایجان شاعیرلریله تانیش اولور و اونلارلا علاقه یارادیر.
۱۳۵۵ینجی ایلده، آذربایجان یازاری رحمتلیک “نصرتالله فتحی”نین واسیطهسیله تهراندا فعالیت گؤسترن “دوستلار گؤروشو” ادبی درنهیینه تانیتدیریلیر. دکتر سلامالله جاویدین تشبثیایله قورولان بو درنک، بیر چوخ آذربایجان شاعیرلرینین او ایللرده ادبی اینکیشافیندا اؤنملی رول اویناییر.
بو ایللرده آذربایجانین میللی شاعیری مرحوم بولود قرهچورلو (سهند) قافلانتینین استعدادلی بیر ائل شاعیری اولدوغونو دویور. سهند، قافلانتی شخصیتینده و شعرینده باریز شکیلده گؤزه چارپان جسورلوق، موباریزلیک، دؤنمزلیک کیمی غرور حیسلرینین قایناغینی اونون زحمتله یوغرولان شرفلی یاشاییشیندا گؤرور و بیر اوستاد شاعیر کیمی قافلانتی پوئزیاسینین اینکیشافیندا اؤز مثبت تاثیرینی بوراخیر.
۱۳۵۷ینجی ایلین چؤوغونلو، بورانلی قیشیندا ایران خالقلارینین اوزونه اینقیلاب گؤنشینین شؤوقو دوشور. قافلانتینین بیر سیرا شعرلری اؤز سسیله کاسئت شکلینده یاییلیر. همن ایلده شاعیرین بیر سیرا شعرلرینی ایحتیوا ائدهن “سئچیلمیش اثرلر” آدلی شعر کیتابی، تبریز شهرینده “ائلدار” نشرییاتی طرفیندن چاپ اولونور.
یارانان ال- وئریشلی شرایطده، قافلانتی شعرلرینی خالقین و زحمتکش کوتلهنین منوییاتینی عکس ائتدیرن ادبییات نومونهسینه چئویریر. تهراندا یارانان ادبی محفیللرین و انجومنلرین فعال ایشتراکچیسی کیمی چیخیش ائدیر. اثرلرینی دؤرو مطبوعاتدا، شعیر مجلیسلرینده و یارانان هر بیر موساعید شراییطده یاییر. همن ایللرده تهراندا یاییلان “یولداش” مجللهسینین تحریرییه هئیاتیله جیددی و سیخ امکداشلیق ائدیر.
۱۳۵۸ینجی ایلده قافلانتینین بیر سیرا دیگر شعرلری “مجموعه” آدلی کیتابدا ایشیق اوزو گؤرور. قافلانتیلا برابر، بو کیتابا تانینمیش شاعیرلریمیز حبیب ساهر، حسین دوزگون و عمران صلاحینینده شعرلری داخیل ائدیلمیشدیر.
۱۳۶۰ینجی ایلده تهراندا یارانان “آذربایجان یازیچیلار و شاعیرلر جمعیتی” نین فعال و چالیشقان بیر عضوو کیمی فعالیت گؤستهریر.
۶۰ینجی ایللردن سونرادا، قافلانتینین شعرلری ایستر آذربایجاندا، ایسترسهده تهراندا چیخان آذربایجان دیلینده ژورنال و قزئتلرده چاپ اولور و بو گونه کیمی داوام ائدیر. او جوملهدن یولداش، اینقیلاب یولوندا، آزادلیق، یئنی یول، فروغ آزادی، عصر آزادی، کؤرپو، ددهقورقود، آذری، بهار زنجان، خدافرین، آراز، اؤیرنجی نشرییهلری و ……
ایران داخیلیندن علاوه، قافلانتینین اثرلری آذربایجان جومهوریسی مطبوعاتیندا گئنیش سوییهده چاپ اولوب. باکیدا چاپ اولان “جنوبی آذربایجان آنتیلوگییاسی” و “آراز گولور” جنوب شعری مجموعهسی و تورکیهده یاییلان “گؤنئی آذربایجانینین ادبی آنتیلوگییاسی” کیمی شعر مجموعهلریندهده قافلانتی شعرینین اؤز مؤوقعی و اؤز یئری واردیر.
بو ایللرده قافلانتینین ائوی، بیر اومید ائوی کیمی بوتون آذربایجان شاعیرلرینین، یازیچیلارینین، ادیبلرینین و ادبییات هوسکارلارینین اوزونه آچیق اولور. آذربایجان ادبییاتینین موختلیف ساحهلرینده و موختلیف یئرلرده چالیشان بیر سیرا ادبی محفیللرین، شاعیر و یازیچیلارین آراسیندا علاقه یاراتدیغی و یئری گلنده اونلاری بیر- بیرلرینه قوووشدوردوغو اوچون، قافلانتینین ائوینی ادبی بیر کؤرپو کیمی قیمتلندیرمک اولار. بو ائوده خالق شاعیرلری بالاش آذراوغلونون ، صمد وورغونون حیات یولداشی و قیزینین، یازیچی دوکتور غلامرضا جمشیدینین، گؤرکملی آذربایجان یازیچیسی پروفسور عزیزه جعفرزادهنین و بیر چوخ ادبی و مدنی شخصیتلرین شرفینه گونئی آذربایجان شاعیرلرینین ایشتیراکیایله شعیر گئجهلری تشکیل ائدیلیبدیر. بئلهلیکله، قافلانتینین ائوینی آلتمیشینجی ایللرده، ادبییاتیمیزی قورویوب یاشاتماقدا اولان ادبی بیر اوجاق آدلاندیرساق، یانیلمامیشیق.
۱۳۶۶ینجی ایل تهراندا تشکیل تاپان “جنوبی آذربایجان شاعرلرینین بیر گروپو” آدلی ادبی درنهیین قوروجولاریندان و فعال ایشتیراکچیلاریندان اولور. بو درنک سونرالار “حبیب ساهر آدینا ادبی انجومن” آدیلا اؤز فعالیتینه داوام ائدیر.
۱۳۶۹ینجی ایلده قافلانتینین یئنی بیر کیتابی شاعیر حسن ایلدیریمین رئداکتورلوقویلا تهراندا “نشر مینا” طرفیندن یاییلیر. بو کیتاب “عؤمور آیناسی” آدلانیردی.
۱۳۷۰ینجی ایل تهراندا بیر سیرا دوستلاریلا برابر “حبیب ساهر آدینا ادبی انجومن” آدلی درنهیی قورور. بو درنک سونرالار ” ساهر ادبی انجومنی” آدیلا اؤز فعالیتینه داوام ائدیر.
قافلانتی اوزون ایللر آرزوسوندا اولدوغو باکی شهرینه اؤز حیات یولداشیلا برابر ۱۳۷۰-ینجی ایلده سفر ائدیر. اورادا “آذربایجان یازیچیلار ایتیفاقی”نین قوناغی اولور. “عاشیق پری مجلیسی” بو شهرده شاعرین شرفینه شعر موسیقی آخشامی تشکیل ائدیر و آذربایجان رادیوسو اونون حیات و یارادیجیلیغی بارهده وئرلیشلر حاضیرلاییر. بو زامان شاعیرین بیر سیرا شعرلرینه ماهنیلار بسلهنیر و قوشما ، گرایلیلارینی آذربایجان عاشیقلاری سئوه- سئوه اوخویورلار.
قافلانتینین ادبی فعالیتی ۱۳۷۴ینجی ایلدن “ساهر ادبی انجومنی” درنهیینده داوام تاپیر. بو درنک سونرالار ” ساهر ادبی مدنی درنهیی” آدیلا اؤز فعالیتینه داوام ائدیر.
۱۳۷۴-ینجی ایللردن سونرادا قافلانتی معیشت طرزینین آغیرلاشماغینا باخمایاراق، قاباقکی هوسله یازیب، یارادیر و عضوو اولدوغو ادبی درنهیین تدبیرلرینده اؤز تکلیف و فعالیتلریله بیر آغساققال کیمی ایشتیراک ائدیر. او درنهیین طرفیندن موختلیف ایللرده تشکیل ائدیلن مراسیم و یوبلئیلره چوخ جیددی قاتیلیردی. بوندان آسیلی اولاراق شاعر و یازیچیلاریمیزدان هاشم ترلانین ۶۵، ۷۰، ۷۵ و ۸۰ یاشی ، اوستاد یحیی شیدانین ۶۵ یاشی، حبیب فرشبافین ۵۰ و ۶۰ یاشی، حبیب ساهرین ۱۰۰ یاشی، آلاوون ۷۰ یاشی، علیایینین ۷۰ یاشی، گنجعلی صباحینین ۱۰۰ یاشی و بالاش آذراوغلونون ۷۰ یاشی موناسیبتیله تشکیل اولونان مراسیملرده جیددی ایشتراک ائتمیش و اؤز گؤستهریشلریله بو مراسیملرین داهادا بارلی اولماقلارینا دستک وئرمیشدیر.
سون ایللر قافلانتی اؤز خاطیرهلرینی یازماقلا مشغول اولوردو. بیردهکی اثرلریندن عبارت شعر مجموعهلرینی چاپا حاضیرلاییردی. تاسسوفله اؤلوم آمان وئرمهدی. ایندی قافلانتینین بئش دفتردن عبارت اثرلری و اونون خاطیره یازیلاری ساهر ادبی مدنی درنهیینین ایختیاریندادیر. بو اومیدله کی تئزلیکله ایشیق اوزو گؤرسونلر.
۱۳۸۴-ینجی ایلین دی آیینین اوللرینده قافلانتی بئیین اینفاکتی نتیجهسینده اؤز ساغلاملیغینی الدن وئریر و خستهخانادا یاتاق دوشور. حاققیندا گؤرولن یاردیملار نتیجه وئرمیر.
نهایت ۱۳۸۴-ینجی ایلین دی آیینین ۱۵ینده، آذربایجان خالقینین شاعر اوغلو مرادعلی قریشی(قافلانتی) آرامیزدان کؤچور. قافلانتینین جنازهسی دوستلاری، عائیلهسی، آذربایجان مدنیت هوسکارلاری و خصوصیله گنجلرین مشایعتیایله تهرانین جنوب حیصهسینده یئرلشن یافتآباد مزارلیغیندا تورپاغا تاپشیریلیر.
ابدی خاطیرهسینه عشق اولسون
“قافلانتی” دان بیر نئچه شکیل
“قافلانتی” دان بیر نئچه شعر
عؤمور آیناسی
وطنیمین وورغونویام، یاییلیبدیر هر یانا،
سسیم دوشوب باشدان باشا داغا، داشا، آرانا،
آند ایچیرم چیخاجاقدیر ائلیم آزاد دوورانا،
آچاجاقدیر وطنیمده چیچک دئدیم، گول دئدیم،
سینه گردیم، سؤزلریمی بم دئمهدیم، زیل دئدیم.
*
یاد ائللیلر جان آتدیلار وارلیغیمی دانماغا،
شانلی آنا تورپاغیمدا منی اؤزگه سانماغا،
قانمادیلار، یارانمیشام ائل اوغروندا یانماغا،
باغلامیشام جسارتلی ائللریمه بئل، دئدیم،
سینه گردیم، سؤزلریمی بم دئمهدیم، زیل دئدیم.
*
ائللریمه ظلم ائتدیلر اوتانمادان آشکارا،
سینم اوسته چالین- چارپاز وورسالاردا مین یارا،
آگیلمهدیم حیاتیمدا بیر آنلیقدا یادلارا،
اینانمیشام اولاجاقدیر ائلین گوجو سئل دئدیم،
سینه گردیم، سؤزلریمی بم دئمهدیم، زیل دئدیم.
*
غربت ائلده دائیم توتدوم اؤز ائلیمین سوراغین،
سؤندورمهدیم اورهییمده وطنیمین چیراغین،
قلم چالیب، بوزوشدوردوم دارگؤزلونون دوداغین،
سارسیلمارام عملیمدن بیلمهییبسن بیل، دئدیم،
سینه گردیم، سؤزلریمی بم دئمهدیم، زیل دئدیم.
*
آدلی- سانلی ائلیم واردیر، دئدیم- سانما من تکم،
نسیمییم، کوراوغلویام، خان ائیوازام، بابکم،
هئچ اولماییب، اولمایاجاق مسلکیمدن ال چکم،
بیر منه باخ، یاخشی تانی، گؤزلرینی سیل دئدیم
سینه گردیم، سؤزلریمی بم دئمهدیم، زیل دئدیم.
*
من اؤزومو یاد ائللره قاتمامیشام، قاتمارام،
وارلیغیمی قارا پولا ساتمامیشام، ساتمارام،
وطنیمی گؤزلریمدن آتمامیشام، آتمارام،
بیر گونده یوخ، بیر آیدا یوخ، نئچه- نئچه ایل دئدیم،
سینه گردیم، سؤزلریمی بم دئمهدیم، زیل دئدیم.
*
آلقیشلادیم حقیقتی آنانلارین عشقینی،
یئر اوزونده ائل دردینی قانانلارین عشقینی،
الی قابار، آلنی آچیق اینسانلارین عشقینی،
نغمه قوشدوم، ایللر بویو وطن دئدیم، دیل دئدیم،
سینه گردیم، سؤزلریمی بم دئمهدیم، زیل دئدیم.
*
یازدیقلاریم حیاتیمین آیناسیدیر آی ائللر!
عؤمور بویو حق اوستونده سالدیم هارای آی ائللر!
اولمایاجاق مظلوملارین حقی داها زای، ائللر!
سانجیلاجاق ظالیملرین گؤزلرینه میل، دئدیم،
سینه گردیم، سؤزلریمی بم دئمهدیم، زیل دئدیم.
*
دوشمانلارا عالم آشکار آجی زهر دئسمده،
سؤزلریمده عؤمور بویو بوندان بتر دئسمده،
یورولماییب، گئجه- گوندوز، آخشام- سحر دئسمده،
“قافلانتی”یام ائللریمه شیرین شیرین دیل دئدیم،
سینه گردیم، سؤزلریمی بم دئمهدیم، زیل دئدیم.