آداب و رسوم مراسم عروسی در میانه(قسمت اول)
فراگشتی در آداب و رسوم مردم شهرستان میانه
برگزاری مراسم عروسی در میانه
مراسم عروسی در میانه با خواستگاری از طرف خانواده داماد آغاز می شود. معمولاً عروس آینده باید ابتدا مورد پسند و تائید مادر داماد قرار می گرفت و رای و نظر او تعیین کننده بود. پس از خواستگاری و جواب مثبت خانواده عروس، فردای آن روز خانواده داماد به خانه عروس می رفت و "مبارک باد" می گفت و پس از پذیرایی از سوی خانواده عروس به خانه برمی گشتند، روز بعد خانواده عروس متقابلاً برای مبارک باد به خانه داماد می رفتند.
مراسم شکستن قند (قند سیندیرماق) :
پس از انجام مراسم خواستگاری و مبارک باد ، خانواده عروس و داماد روزی را برای قند شکستن تعیین می کردند. هر دو خانواده اقوام و همسایگان و آشنایان خود را برای شرکت در این مراسم دعوت می کردند. در روز موعود خانواده داماد به همراه مهمانان با یک طبق که در آن یک یا دو کله قند، یک بسته چای و مقداری شیرینی قرار داشت، بعد از شام به خانه عروس می رفتند. ریش سفیدان دو طرف ابتدا مسئله مهریه و شیر بها و برخی هزینه های عروسی و انعام خویشان درجه یک عروس و ... را مطرح و پس از توافق مراسم شکستن قند شروع می شد.
کله قند را به روحانی حاضر در مجلس و یا یکی از سادات می دادند تا بشکند. فرد مورد نظر پس از دعای خیر و آرزوی شادکامی برای عروس و داماد و تبریک، طرف باریک کله قند را محکم بر زمین می کوبید و می شکست. صدای شکستن کله قند با هلهله و شادی و تبریک و دعای خیر حاضران همراهی می شد و به دنبال آن با شیرینی پذیرایی بعمل می آمد و مردم به خانه های خود برمی گشتند و بدین ترتیب وصلت عروس و داماد در حضور همگان رسمیت می یافت.
عقد کنان :
سابقاً در میانه مراسم عقد کنان بسیار ساده و بدون تشریفات خاص انجام می گرفت. فردای روز قند شکستن و یا در نزدیکترین روز مقدس، از قبیل ولادت ائمه، دو نفر از ریش سفیدان خانواده عروس و دو نفر از خانواده داماد به همراه عروس و داماد در حضور یک روحانی مورد اعتماد و احترام و بعد ها در دفترخانه ثبت ازدواج و طلاق حاضر و مراتب عقد عروس و داماد مکتوب می گردید. ناگفته نماند که ثبت و مکتوب نمودن عقد به تنهایی کافی نبود بلکه می بایستی صیغه عقد بوسیله یک روحانی مورد تائید دو طرف خوانده می شد.
مراسم چورک اوستی :
فردای روز عقدکنان، خانواده داماد به خانه عروس رفته و اجازه عروسی می گرفتند. بعد از اعلام موافقت خانواده عروس و تعیین زمان عروسی دو خانواده با همیاری یکدیگر نان عروسی را می پختند. ابتدا یک طبق آرد، همراه یک کله قند و یک قواره پارچه به خانه عروس فرستاده می شد. روز بعد به یکی از زنان خانواده که چاغیرچی نامیده می شد ماموریت می دادند که اقوام و آشنایان را برای اجرای مراسم دعوت کند. بعضی از اقوام نزدیک خانواده داماد به چاغیرچی انعام می دادند.
بعد از ظهر مهمانان در خانه داماد گردآمده و از خانه عروس نیز یک طبق حاوی مقداری پارچه و قند بوسیله اقوام عروس به خانه داماد فرستاده می شد. پس از گردآمدن مهمانان هر دو طرف مراسم جشن و سرور انجام می گرفت.
روز بعد مشابه همین مراسم در خانه عروس برگزار می شد و خانواده عروس با هدایایی از قبیل شیرینی و کله قند و مقداری پارچه در آن شرکت می کردند.
مراسم پالتاراوستی :
به این مراسم بریدن پارچه نیز می گفتند. قبل از برگزاری مراسم، چند نفر از خانواده دو طرف به یکی از بازارهای معتبر می رفتند و مقداری پارچه برای عروس و یک قواره پیراهنی یا چادری برای مادر داماد و یک قواره پیراهنی برای برادر زن داماد می خریدند. روز بعد چند نفر از اقوام و همسایگان داماد پارچه ها را به همراه قند و شیرینی در طبقی گذاشته و یکی از پسران نوجوان خانواده داماد آنرا تا خانه عروس برروی سر حمل می کرد. در طی مسیر شادی و هلهله و جشن و سرور فضا را پر می کرد. مهمانان ناهار را در خانه عروس صرف می کردند و بعد از آن یک چادر و پیراهن برای عروس می دوختند و یکی از زنان مهمان که زندگی زناشویی موفقی داشت چادر عروس را بر سر وی می انداخت و سپس جشن و سرور با کف زدن و نواختن دایره آغاز می شد. ناگفته نماند که در تمام مهمانی ها آبگوشت رایج ترین غذا بود. همچنین در مراسم جشن و شادی قند بعنوان مظهر شیرینی و شیرین کامی جایگاه ویژه ای داشت.
شیرینی خوران زنانه :
برای اجرای مراسم شیرینی خوران هر دو خانواده اقوام و همسایه ها را بطور جداگانه به خانه خود دعوت می کردند و برنامه شادی و رقص و پایکوبی در هر دو خانه برپا بود و بعد از ظهر خانواده داماد به همراه مهمانان طبقی را که در آن کله قند دو بسته چای ، شیرینی و نقل و دو شمع قرار داده بودند به خانه عروس می بردند.
در خانه عروس پس از صرف چای و شیرینی به شادی و سرور می پرداختند. سپس عروس چادر تازه خود را سر کرده و در حالی که خواهر داماد دستش را گرفته بود روی صندلی می نشست. در مقابل عروس چهار عدد شمع روشن می کردند و سپس از میهمانان با شیرینی پذیرایی می نمودند بعد از صرف شیرینی خواهر داماد پارچه خریداری شده را یک به یک به میهمانان می داد و همه مبارک باد می گفتند و بعد بر روی دوش عروس می گذاشتند. سپس نوبت به پارچه های اهدایی عمه، خاله، زن دایی و ... سایر اقوام داماد می رسید که هر کدام را یکایک نام برده و به حاضرین نشان می دادند و بعد از تبریک حاضران بر دوش عروس می نهادند. در پایان عروس را همراه پارچه های اهدایی به اطاق دیگری می بردند و میهمانان به خانه های خود برمی گشتند و این مراسم نیز خاتمه می یافت.
شیرینی خوران مردانه :
بعد از مراسم شیرینی خوران زنانه نوبت به شیرینی خوران مردانه می رسید. چاغیرچی دوباره به خانه اقوام و همسایه های داماد می رفت و آنها را به شیرینی خوران دعوت می کرد. اقوام نزدیک برای صرف ناهار ولی سایرین بعد از ناهار می آمدند. در بعضی از مراسم جلو در ورودی به مجلس میز کوچکی گذاشته می شد و دو نفر پشت آن می نشستند. هر یک از میهمانان هنگام ورود اسم خود را بیان می کرد و مبلغی بعنوان هدیه می پرداخت. در بعضی مناطق میهمانان پس از صرف چای و شیرینی در انتظار آمدن بقیه میهمانان می نشستند و بعد از حضور همه آنها جلو هر فرد یک نعلبکی شیرینی از قبیل نان شکری و نخود و کشمش و نان شیرینی می گذاشتند و میهمانان پس از خالی شدن نعلبکی هدیه خود را در آن می گذاشتند. میزبان هنگام برداشتن هدیه نام هدیه دهنده و مبلغ هدیه را با صدای بلند اعلام می کرد و شخص دیگری نام و مبلغ هدیه را یادداشت می کرد.
شمشُن در خانه داماد - حنایاخدی در خانه عروس - جهیزیازما - مراسم شب عروسی - اوغیرلیق - گردک - ایاق آچماق .
مأخذ :
فراگشتی در آداب و رسوم مردم شهرستان میانه
نسخه ای از پایان نامه در کتابخانه پژوهشسرای آموزش و پرورش میانه در دسترس هست.
