مرزهای بین نقد با توهین و اهانت کجاست؟
بنام او.....
مرزهای بین نقد با توهین و اهانت کجاست؟
چگونه می توان بین مقوله های بالا تفکیک قائل شد؟
چه ارتباطی بین امر به معروف و نهی از منکر با بحث نقد وجود دارد؟
این پرسش ها مدتی ست که به جهت مطالبی از سوی کاربران و شاید گفت دو طیف از کاربرانی که یکی در جهت مثبت نشان دادن عملکرد شهرداری و شهردار و دیگری در جهت مخالف، ذهن شهروندان و کاربران سایت را درگیر کرده است..
اگر چه دو طرف هدف مشترک یعنی پیشرفت و آبادانی شهر را مد نظر قرار داده اند، اما هر کدام در رسیدن به هدف از شیوه ای خاص پیروی می کنند که این اختلاف نظر موجب بزرگنمایی چالش های شهر در نزد افکار عمومی شده است.
اما نکته ای که در این موضوع محور بحث قرار گرفته ، این است که عده ای از گفتمان انتقادی طرف مقابل رنجیده خاطر شده وتصور می کنند منتقدان قصد توهین و تخریب را دارند لذا به نظر می رسد باید ابتدا مرز بین نقد با توهین و تخریب را مشخص کرد و سپس به جنبه های مختلف آن پرداخت.
اما قبل از آن باید اذعان کرد یکی از ابزارهای دوام و پیشرفت هر سازمان و نهادی استقبال چشم گیر از انتقادهای سازنده و گوش سپردن به سخنان دلسوزان و کارشناسانی است که جز خدمت به مردم هدف دیگری ندارند. البته باید این نکته را هم پذیرفت که در نقدهای این نهادها نباید طوری عمل کرد که به حیثیت و آبروی شخص یا اشخاص لطمه وارد شود به عبارت دیگر باید بین نقد با توهین و تخریب تفاوت قایل شد.
وقتی شخص به حیثیت و آبروی مسوولی لطمه بزند و اعتبارش را زیر سوال ببرد مصداق توهین است، اما نقد تنها عملکرد شخص را در حیطه مدیریتی زیر سوال می برد و به بایدها و نبایدها می پردازد، بنابراین نباید نقد را توهین به کسی تلقی کرد.
چون به اعتقاد صاحبنظران یکی از محورهای مهم دین اسلام، امر به معروف و نهی از منکر است و این وظیفه ای همگانی است که هم برعهده مردم نسبت به یکدیگر و هم نسبت به مسئولان می باشد.
بنابراین اگر کسی نسبت به عملکرد شخص یا مسئولی انتقادی داشت باید بتواند آن را در فضایی سالم و باز مطرح کند و واهمه ای از پیامدهای آن نداشته باشد در حقیقت انتقاد کردن از نحوه عملکرد یک یا چند مسئول مصداق بارز همان امر به معروف و نهی از منکر است که در دین اسلا م یک وظیفه شمرده شده است.
طبق اصل هشت قانون اساسی دعوت به خیر وامر به معروف و نهی از منکر وظیفه ای متقابل و همگانی شمرده شده که نه تنها ممنوع نیست بلکه واجب به شمار می آید مطابق همین اصل اگر کسی به مسئولان و مدیران ایراد بگیرد که در فلان مورد مثلا بدعمل کردید ویا آن عمل شما باعث تحمیل خسارت ها و پیامدهای برای شهر و شهروندان شده یا می شود امر به معروف کرده و نباید سرزنش شود بلکه برعکس باید به دلیل انجام وظیفه شرعی و ملی خود مورد تشویق نیز قرار گیرد
گفتمان انتقادی امروز یکی از ابزارهای رشد و تقویت مسئولان و نهادهاست و اگر هرگونه نقد همراه با ادله مثبت و منطقی باشد جرم وتخلف محسوب نمی شود و همگان موظف هستندآن را اجرا کنند.
در عین حال باید شخص یا دستگاهی که مورد نقد قرار می گیرد قدرت پاسخگویی و روشنگری برای مردم را داشته باشد به عبارتی روشن تر شخص مورد انتقاد باید بتواند از همان ابزار یا رسانه ای که مورد نقد قرار گرفته پاسخ شبهات و پرسش ها را بدهد تا جنبه های مثبت نقد نمایان شود که متاسفانه برای مطلب آقای حسن زاده شهرداری چنین کاری نکرد و کاربران به درج مطالب در این خصوص مبادرت کردند که خود بر تنش ها افزود.
همانطور که اشاره شد بین نقد با توهین و تخریب تفاوت وجود دارد و هرگز نباید زیر سوال بردن عملکرد وبرنامه های اجرا شده از سوی مسئولا ن را توهین و تخریب تلقی کرد. زیرا توهین بیشتر مسائل خصوصی افراد را هدف می گیرد. یعنی نسبت های ناروا دادن به کسی یا مقام مسئولی ، اما در نقد عملکرد شخص مورد سوال و بررسی قرار می گیرد تا موارد مورد اشکال مشخص و معین شود.
با این حساب هرگاه نویسنده یا گوینده ای به نحوه عملکرد مسئول یا مدیری ایرادی وارد کرد یا برنامه های آنها را اشتباه دانست، تخریب نکرده، بلکه فقط به شیوه اجرای آن انتقاد کرده واز آنجا که طبق قانون اساسی آزادی بیان و انتقاد در کشور به رسیمت شناخته شده امری مثبت تلقی می شود.
اما چه موقع انتقاد از برنامه های مسئولان می تواند تخریب تلقی شود؟
همان طوری که قبلا اشاره شد، انتقاد از عملکرد مسئولا ن تخریب نیست مگر اینکه نسبت ناروایی به آنها داده شود که معنای توهین داشته باشد این امور بیشتر جنبه عرفی دارد وباید دید جامعه این سخنان را نقد می داند یا اهانت و تخریب.
با این وجود به نظر می رسد قوانین فعلی در زمینه آزادی نقد ناقص است و در حوزه حقوق افراد در قلمرو نقد به رسمیت شناخته شود وسپس به تدوین قوانین در این خصوص پرداخت تا مرز نقد و توهین کاملا مشخص شود. متاسفانه ما در هیچ سند حقوقی نقد را به رسمیت نشناختیم وبیشتر به پیرامون مسائل منفی توجه کرده ایم، در حالی که یک جامعه سالم جامعه ای است که ابتدا قلمرو حقوق افراد در آن مشخص باشد و سپس قلمرو ممنوعیت ها و مجازات ها تعیین شود. از این رو منطقی نیست هر گاه شخصی به حوزه نقد قدم گذاشت این گونه تعبیر شود که وارد قلمرو ممنوعیت ها شده است.
باید به یاد داشته باشیم که پشتوانه پاسخگویی به شهروندان از عناصر مهم و صفات پسندیده مسئولان است که فواید زیادی را در بر خواهد داشت ... در این میان شایسته بود شهردار محترم زودتر از کاربران سایت در چارچوبی خاص که همان پاسخگویی به شهروندان می باشد در مورد مطلب انتقادی درج شده جوابیه ای می نوشت تا قضییه این قدر کش پیدا نمیکرد.
