سیمای شهرستان میانه
سیمای شهرستان میانه
موقعیت شهرستان میانه
شهرستان میانه یکی از شهرستان‌های استان آذربایجان شرقی است که در جنوب شرقی آن قرار دارد. شهر میانه مرکز این شهرستان است.
وجه تسمیه نام میانه
درباره وجه تسمیه آن اقوال مختلفی است. آنچه به نظر ما می رسد این نام برگرفته از یک نام کهن از زمان مادهاست. تعدادی از شهرها و آبادیهای زمان مادها بصورتهای مختلف «ماد ، مار ، مای» بوده است. مانند «مایانا(مییانا) ، مایان(نرسیده به تبریز) ، مایانج(نزدیک زنجان) ، مایان شان(ماه نشان امروزی) ، ماراغا ، ماراند و مارایاند و مارایانا(همگی مرند) ، مایکی(ماکی) ، مارد (قیزیل اوزن) ، مای(آذربایجان) ، مارگیاناد(دریاچه ارومیه) و ...». مییانا (میانه) در اصل مایانا بوده است که ترکیبی از «مای» و «آنا» به معنای «ماد بزرگ» یا «ماد مادر» است. چنانچه در زمان ساسانیان به آذربایجان ، مای نیز گفته می شد.
پس برخلاف تصور ما ، نام میانه برگرفته از یک نام کهن تاریخی است نه به معنای واسطه بین دو شهر. چراکه تمام شهرها به هر حال بین دو شهر دیگر قرار دارند.
جغرافیا
شهرستان میانه، در گوشه جنوب شرقی استان آذربایجان شرقی قرار دارد. شهرستان‌های سراب، بستان آباد، هشترود حدود شمالی و غربی آن را می‌پوشاند. حدود جنوبی این شهرستان با قسمتی از جنوب اردبیل هم جوار است. شهرستان خلخال واقع در استان اردبیل نیز همسایه شرقی این شهرستان به شمار می‌رود. گوشه شمال غربی حدود شهرستان میانه از ۸۲ کیلومتری جنوب شرقی تبریز شروع و به طول ۸۰ کیلومتر به سمت جنوب و شرق کشیده می‌شود. مرکز شهر میانه، به خط مستقیم در ۱۳۸ کیلومتری جنوب شرقی تبریز قرار دارد.
شهرستان میانه و مناطق روستایی آن دورافتاده ترین نقاط نسبت به مرکز استان به شمار می‌رود این شهرستان در ۴۷ درجه و ۴۲ دقیقه طول شرقی و ۳۷ درجه و ۲۰ دقیقه عرض شمالی، بین دو رشته کوه بزقوش و قافلانکوه واقع شده و ۱۱۰۰ متر از سطح دریا ارتفاع دارد.
چگونگی پستی و بلندی کوه‌ها و ارتفاعات مهم
شهرستان میانه، در جنوب رشته کوه بزقوش قرار دارد. ارتفاع عمومی زمین در این شهرستان، از ۷۵۰ متر در منتهی الیه گوشه جنوب شرقی آن دره قزل اوزن تا ۳۳۰۰ متر در قلل رشته کوه برغوش متغیر است.
شیب عمومی زمین به جز در گوشه جنوب شرقی شهرستان، در کلیه نقاط آن به سمت مرکز ( شهر میانه) می‌باشد و در نهایت تمامی دامنه‌ها به قزل اوزن ختم می‌شوند. از نظر شکل زمین، قلل ۲۵۰۰ الی ۳۳۰۰ متری بزگوش و زمین‌های وسیع و کم شیب پایین آن در غرب دره گرمه چای ویژگی اصلی نیمه شمالی شهرستان را تشکیل می‌دهد. رشته کوه بزگوش، که در قسمت جنوب سبلان و در شمال میانه قرار گرفته و دره علیای تلخه رود از کوه‌های بزقوش می‌باشد. امتداد این رشته کوه از مغرب به مشرق و به طول ۱۲۰ کیلومتر و ارتفاع آن در اطراف شرقی تا حدود ۳۸۰۰ متر، ولی در طرف غربی از ارتفاع آن کاسته می‌شود و در جنوب شهرستان سراب ۳۱۷۰ متر و در شیشک کوه در حدود ۲۴۵۰ متر ارتفاع دارد. رشته کوه بزقوش در جنوب شهرستان سراب و از خود میانه کاملاً نمایان است و دو درهدر طرفین بزقوش قرار گرفته که یکی تلخه رود و جلگه سراب است که آن را از سبلان جدا کرده و دیگر در قرنقوچای می‌باشد که از بین بزقوش و سهند جاری است.
وضعیت آب و هوایی و میزان بارندگی و وضعیت پوشش گیاهی
شهرستان میانه به جز در دامنه‌های پست دره قزل اوزن، در قسمت میانی و جنوب شرقی که دارای اقلیم خشک و سرد است، همچنینی به جز ارتفاعات بالای ۱۸۰۰ متری بزقوش در شمال که دارای اقلیم ارتفاعات فوقانی می‌باشد، در سایر مناطق دارای اقلیم خشک سرد می‌باشد. متوسط بارش سالانه ۳۲۰ میلیمتر در نقاط کم ارتفاع جنوب شرقی و در بالای ارتفاعات بزگوش از ۳۹۳ تا ۶۰۰ میلیمتر متغیر است. متوسط دمای سالانه نیز در این شهرستان، ۳ الی ۵/۱۴ درجه سانتیگراد، در مناطق مختلف آن می‌باشد.
به طور کلی، مشخصات این شهرستان طبق گزارش سازمان برنامه و بودجه، به شرح زیر می‌باشد: - حداکثر درجه حرارت متوسط سالانه، ۷/۱۸ درجه سانتیگراد. - حداقل متوسط درجه حرارت سالانه، ۹/۴ درجه سانتیگراد. - حداقل میزان میزان رطوبت نسبی هوا، ۴۸ درصد - حداکثر میزان رطوبت نسبی هوا ۶۸ درصد. - از نظر پوشش گیاهی، دارای انواع و اقسام گیاهان خودرو می‌باشد که حدود ۴۰ رقم انواع گیاه را دربر می‌گیرد. از جمله: کنگر وحشی، علف آبه، چچم یا چچن، بولاغ اوتی، کاکوتی، بومادران، مرضه کوهی، قازآیاغی، ترشک، اسپند، خاکشیر، ریواس، پونه، نعناع کوهی، درمنه و ... می‌باشد.
منابع آب شهرستان
منابع آب‌های سطح الارضی و رودخانه‌های میانه و میزان آب دهی آن به شرح زیر است: ۱- رودخانه شهری چای یا شهر چایی، با ۱۳۰ میلیون مترمکعب ۲- قرنقوچای با ۵۱۰ میلیون مترمکعب ۳- رودخانه آیدوغموش با ۱۵۰ میلیون متر مکعب ۴- رودخانه قزل اوزن با ۱۲۵۰ میلیون متر مکعب ۵- گرمه چای ( گرمرود) با ۳۰۰ میلیون متر مکعب
همه این رودخانه‌های از طریق قزل اوزن به دریای خزر وارد می‌شوند. علاوه بر این‌ها چندین رود کوچک دیگر از جمله رودخانه شیخ احمد ترکمان، صومعه، اشلق، قوری چای که از رشته کوه بزگوش سرچشمه گرفته و به رودخانه قزل اوزن می‌ریزند.
تعداد چشمه‌های کوچک و بزرگ و در حدود ۲۹۶ رشته قنات، با عمق، طول و میزان آب نسبتا، کم در قسمت‌های مختلف شهر و روستا پراکنده هستند که بخشی از آب مورد نیاز شهرستان را تامین می‌نمایند.
تعداد بخش‌ها، دهستانها و نقاط روستایی
شهرستان میانه دارای چهار بخش به نامهای بخش مرکزی، بخش ترکمانچای، بخش کاغذکنان و بخش کنداون می‌باشد.
بخش مرکزی دارای هفت دهستان و بخش ترکمانچای دارای چهار دهستان و بخش کاغذکنان و کندان هریک دارای سه دهستان می‌باشد. بدین ترتیب مجموع دهستانهای شهرستان میانه، به ۱۷ دهستان می‌رسد که کلاً ۵/۴۴۷۷ کیلومترمربع مساحت دارد. در کل شهرستان میانه ۴۰۳ آبادی وجود دارد که ۵۰ آبادی خالی از سکنه می‌باشد.
خصوصیات جمعیتی و انسانی
بررسی جمعیت از لحاظ ترکیب سنی و جنسیت و توزیع جمعیت فعال و غیر فعال:
براساس نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال ۱۳۷۵ در فاصله سالهای ۱۳۷۰ تا ۱۳۷۵ جمعیت جوان شهرستان کاهش یافته‌است. بطوریکه نسبت جمعیت جوان از ۲/۴۴ درصد در سال ۱۳۷۰ به ۴/۳۹ درصد در سال ۱۳۷۵ تقلیل یافته‌است. با این وجود جمعیت شهرستان میانه از متوسط جمعیت جوان استان بیشتر است (جمعیت جوان استان ۹/۳۶ درصد گزارش شده‌است). مقایسه میانگین سنی و میانه سنی جمعیت شهرستان نیز جوان بودن جمعیت نسبت به جمعیت استان را تائید می‌کند. این شاخص‌ها در شهرستان میانه به ترتیب ۸۹/۲۴ و ۷۵/۱۸ و در استان ۶/۲۵ و ۳۹/۲۰ درصد می‌باشد. البته این نسبت در گروههای عمده سنی متفاوت بوده و بیشترین رقم آن به نسبت ۸۲/۱۰۵ و مربوط به گروه سنی کمتر از ۱۵ سال و رقم ۷۷/۹۰ (کمترین نسبت) به گروه سنی ۱۵-۲۴ ساله بوده‌است.
* در سال ۱۳۷۵ کل جمعیت شهرستان میانه ۲۰۷۷۵۸ نفر بوده که ۱۰۳۶۰۶ نفر مرد و ۱۰۴۱۵۲ نفر زن بوده‌است.
* جمعیت گروه سنی کمتر از ۱۵ ساله جمعاً ۸۱۸۰۹ نفر می‌باشد ۴۲۰۶۰ نفر آن پسر و ۳۹۷۴۹ نفر دختر بوده‌است. از این عده ۳۱۲۸۹ نفر در شهر و ۵۰۵۲۰ نفر در روستا زندگی می‌کرده‌اند.
* جمعیت گروه سنی ۶۴ – ۲۵ ساله مجموعاً ۴۵۵۴۱ نفر بوده که ۲۱۶۶۹ نفر مرد و ۲۳۸۷۲ نفر دیگر زن می‌باشد. از این تعداد ۱۸۳۶۵ نفر در شهر و ۲۷۱۷۶ نفر در روستا زندگی می‌کنند.
* جمعیت گروه سنی بیشتر از ۶۵ ساله، ۱۱۴۴۲ نفر بوده که شامل ۶۵۶۸ نفر مرد و ۴۸۷۴ نفر زن می‌باشد.
توضیح : طبق سرشماری سراسری سال 1385 جمعیت این شهرستان 187 هزار نفر شمارش شده که متأسفانه نسبت به سالهای قبل بدلیل مهاجرت مردم به شهرهای بزرگ به ویژه تهران، با کاهش شدید جمعیتی مواجه می باشد. جمعیت شهر میانه براساس سرشماری عمومی سال 1385 ، 96 هزار نفر می باشد که بالغ بر 51 درصد جمعیت شهرستان را به خود اختصاص داده است.
وضعیت آموزش
تعداد کل دانش آموزان منطقه میانه در سال تحصیلی ۷۸-۱۳۷۷، ۳۶۵۰۷ نفر می‌باشد که تعداد ۹۴۰۲ نفر آن دانش آموز پسر و ۸۴۷۳ نفر دانش آموز دختر بوده و در دوره ابتدایی به تحصیل مشغول یوده‌اند در سال تحصیلی یادشده، ۵۸۱۳ نفر دانش آموز پسر و ۵۰۱۶ نفر دانش آموز دختر در دوره راهنمایی تحصیلی به تحصیل اشتغال داشته‌اند. در سطح دبیرستان نیز ۴۱۱۶ نفر پسر و ۳۶۸۷ نفر دختر به تحصیل مشغول بوده‌اند. در کودکستانهای منطقه نیز در مجموع ۱۲۰۸ نفر نوآموز مشغول یوده‌اند.
تعداد کل آموزشگاههای شهرستان میانه، ۳۶۰ واحد می‌باشد که تعداد ۷۸ واحد در بخش مرکزی و تعداد ۲۸۲ واحد در سایر بخش‌ها واقع شده‌است. وضعیت آموزش عالی در سطح شهرستان به تفکیک رشته‌های تحصیلی
مراکز آموزشی شهرستان میانه دارای چهار مرکز آموزش عالی است:
1- مرکز آموزش عالی ضمن خدمت فرهنگیان، که دارای دوره کاردانی و کارشناسی رشته آموزش و پرورش ابتدایی است.
2- دانشگاه آزاد اسلامی واحد میانه که در سال ۱۳۷۲ تأسیس شده‌است. این واحد آموزش عالی در زمینی به مساحت ۲۲۰۰۰ مترمربع و با زیربنای ۷۲۰۰ مترمربع بنا شده‌است که دارای ۲۴ کلاس درس می‌باشد. هم اکنون رشته‌های مهندسی کشاورزی (زراعت و اصلاح نباتات با ۱۷۹ نفر دانشجو) و کاردانی کاربرد کامپیوتر با ۲۷۴ نفر دانشجو و کاردانی حسابداری با ۷۰ نفر دانشجو دایر و به فعالیت آموزشی مشغول می‌باشد.
3- دانشگاه پیام نور
دانشگاه پیام نور واحد میانه، در سال ۱۳۷۲ در این شهرستان تأسیس شد. ساختمان اولیه این دانشگاه در دو طبقه با سطح زیر بنای ۷۰۰ متر مربع می‌باشد و در کنار ساختمان اولیه، ساختمان جدیدالتأسیس قرار داد که در چهار طبقه و با سطح زیر بنای ۲۲۵۰ متر مربع در حال احداث است.
۴. -موسسه غیرانتفایی عین القضات موسسه غیرانتفایی عین القضات در سال ۱۳۸۷ تاسیس شد و در حال حاضر از گروه ریاضی فیزیک ۳۰۰ دانشجو در سه رشته فنی می‌پذیرد. این موسسه واقع در معلم می‌باشد.
بررسی وضعیت زبان و ادبیات موجود شهرستان
زبان رایج مردم این شهرستان از دیرباز همانند سایر شهرهای آذربایجان، ترکی است که در تمام منطقه با لهجه یکسان تکلم می‌شود.
وضعیت اقتصادی
بخش کشاورزی
شهرستان میانه، با توجه به موقعیت خاصی که دارد و به واسطه دادشتن رودخانه‌های پر آب، برای کشاورزی بسیار مناسب است. رودخانه‌هایی که در زمستان و بهار، در دره‌های عمیق جوشان و خروشان جاری می‌شوند.
محصولات عمده کشاورزی این منطقه را گندم، جو و برنج تشکیل می‌دهد. کشاورزان، بذر مورد نیاز خود را خودشان تهیه می‌کنند. همچنین مصرف یکساله خود را از کشت خود تامین می‌کنند و اگر مازاد مصرف داشته باشند برای فروش به بازار عرضه می‌کنند که در سالهای اخیر خریدار عمده گندم آنان دولت بوده‌است.
بخش صنعت
تعداد کارگاههای صنعتی موجود در شهرستان میانه ۹۲۸ واحد می‌باشد که تعداد ۳۵۶ واحد در نقاط روستایی و تعداد ۵۷۲ واحد بقیه در نقاط شهری مستقر می‌باشد. از کل کـارگاه‌های صنعتی شهرستان ۵۵۵ واحد (۶/۵۹ درصد) آنها دارای یک نفر کارکن و ۱۸۹ واحد (۳/۲۰ درصد) دارای دو نفر کارکن می‌باشد. تعداد ۱۷ کارگاه صنعتی فعال این شهرستان، بیش از ۱۰ نفر کارکن دارد در صورتی که تعداد این قبیل کارگاهها در سطح استان ۸۴۰ واحد می‌باشد. تعداد ۳۰۳ واحد یعنی ۶/۳۲ درصد از کارگاههای صنعتی، در گروه صنایع غذایی و آشامیدنی و تعداد ۱۷۹ واحد (۲/۱۹ درصد) در گروه تولیدات فلزی و فابریکی و ۴۸واحد (۱/۱۵ درصد) در گروه تولید منسوجات فعال می‌باشند. تعداد شاغلین بخش صنعت شهرستان میانه، در سال ۱۳۵۵ بالغ بر ۳۷۰۲ نفر و در سال ۱۳۶۵، ۲۱۵۷ نفر و در سال ۱۳۷۵، ۱۱۸۷۶ نفر بوده‌است.
بخش تجارت و خدمات
در این شهرستان، تجارت در حدمتوسط قرار دارد و بیشتر شامل خرید و فرویش می‌باشد. تجارت به معنای اخص، بازار سرپوشیده شهر را در بر می‌گیرد که بیش از ۶۰ سال قدمت دارد و از رونق خوبی برخوردار است. در این شهرستان، بخش خدمات بالاترین رقم شاغلین را دارد و در بین بخش‌های مختلف خدمات، آموزش و پرورش، از بالاترین درصد کارکنان برخوردار است. همچنین در بخش حمل و نقل و ارتباطات، فعالیتها کار و پیشه، اداره عمومی و بهداشت و مددکاری، واسطه گری‌های مالی و مستغلات و غیره نیز تعدادی جذب شده‌است.
تقسیمات کشوری
بخش مرکزی شهرستان میانه
o دهستان اوچ‌تپه شرقی
o دهستان شیخ‌درآباد
o دهستان قافلانکوه غربی
o دهستان قزل‌اوزن
o دهستان کله‌بوز شرقی
o دهستان کله‌بوز غربی
o دهستان گرمه جنوبی
شهرها:میانه
بخش ترکمانچای
o دهستان اوچ‌تپه غربی
o دهستان بروان شرقی
o دهستان بروان غربی
o دهستان بروان مرکزی
شهرها:ترکمانچای
بخش کاغذکنان
o دهستان کاغذکنان شرقی
o دهستان کاغذکنان شمالی
o دهستان کاغذکنان مرکزی
شهرها:آق‌کند
بخش کندوان
o دهستان تیرچایی
o دهستان کندوان
o دهستان گرمه شمالی
شهرها:ترک
شهرستان میانه - بخش مرکزی - مرکز بخش :میانه
اوچ‌تپه شرقی
آق‌ورن • آقچه‌دربند • بیگ‌بلاغی • پورسخلو • تازه‌کند شور • حصارقرانقو • خطب • داش‌بلاغ • داش‌کسن • سیاه‌کمر • شمی‌کندی • شورجه‌قاسم • قاسم‌درق • قاضی‌ولی • قره‌جه‌قیا • قلعه‌جوق الفلو • قلیج‌چی • قمقان • قهرمانلو • گلوجه‌اسلام • گونلو
شیخ‌درآباد
امیرآباد • شیخ‌درآباد • کرکچی • ینگ‌آباد چای
قافلانکوه غربی
آچاچی • ارباط • اسلام‌آباد • آق‌قشلاق • جهنددیز • حسن‌آباد • دیزگوین • زاویه • سبز • شهیدلو • فراهیه • قواق عمولر • که • گرده‌لایین • گلوجه‌خالصه
قزل‌اوزن
ارس • بولانلیق • حلاج سفلی • حلاج علیا • دادلو • طغای • قالوجه • قره‌اوری • قویوجاق • قویولار • کهریز • گوگرچین‌لو
کله‌بوز شرقی
اکرم‌آباد • بداغ‌بیگ • چای‌تلوار • خان‌یوردی • زرده‌ملک • زرنق • سمکلو • طوق • عاقل • قراجه • قره‌بلاغ • قورجاق • کرامه • کمرکوه • کنگاور • کولا • گلبوس • گلوجه یدی‌بلاغ • یدی‌بلاغ • ینگ‌آباد کوه
کله‌بوز غربی
آق‌طورق • آق‌درک • الله‌داد • باشماق • تلواربلاغی • تلیم‌کندی • چخمور • خلیفه‌کمال • درین‌درق • دمیرچی • دوزنان • زرشلو • عجمی کله‌بوز • قره‌طورق • قواق سفلی • قواق علیا • کریم‌آباد
گرمه جنوبی
امیرآباد • باطلاق • باغ‌دره‌سی • برنلیق حسین‌خان • برنلیق مددخان • بنیان‌آباد • بیرون • پاورس • تازه‌کند دیوان‌علی • توپ‌قره • جلودار • جین‌قشلاقی • چتاب سفلی • چتاب علیا • چرکینلو • چهارخانوار • حسن‌خان‌باغی • خلیفه‌باغی • خوبستان • داوند • دول‌قشلاقی • دوه‌داشی • زناری • ساوج‌بلاغ • سورناکهل • علی‌قشلاقی • کهبان • کوخه‌قشلاق • کوهستانق • گاوانی • گون‌دوغدی • مروشین • ممان • هشی‌آباد • همپا • وردوق • وکند • ولیین • وهیل • یله‌قارشو • ینگی‌کندی
شهرستان میانه - بخش ترکمان چای - مرکز بخش :ترکمان چای
اوچ‌تپه غربی
ایستگاه شیخ‌صفی • بیات سفلی • خاتون‌آباد • رضاخانلوی سفلی • سیدلر • شال • شیخ‌طبق • قباق‌تپه • قلعه‌جوق نجفقلی‌خان • کسجین • گلوجه‌غمی • ناولیق
بروان شرقی
اشنار • برزلیق • بلوکان • چپقلو • چناق‌بلاغ • حلمسی • دستجرد • صومعه سفلی • صومعه علیا • عجمی • قره‌تپه • قشلاق‌برزلیق • گاوینه‌رود • نودیق • ورنکش
بروان غربی
آلاتیمور • بالسین شریف‌آباد • برجوان • بقرآباد • بلغه‌تیمور • بیجرلو • تندرلو • تیرآباد • جیران‌بلاغی •
بروان مرکزی
اورنجق • خواجه‌غیاث • کوهسالار سفلی • کوهسالار علیا • ورزقان
شهرستان میانه - بخش کاغذکنان - مرکز بخش :آق کند
کاغذکنان شرقی
آی‌دمیر • احمدآباد گروس • افشار • بادلو • باغچه‌غاز سفلی • باغچه‌غاز علیا • جمال‌آباد • چولاقلو • حسن‌آباد • سلیمانلو • قاضی‌کند • قراچه‌اربط • قره‌حاجیلو • قزل‌بلاغ • قوشه‌بلاغ • گل‌تپه حسن‌آباد • لله‌لو • نوروزآباد
کاغذکنان شمالی
ابابین • احمدآباد خانلیق • اسکوق • اورق • اولیاجه • باغبانان علیا • برانقار • بهمن‌آباد • تخت‌میشلو • خلف • خورده‌بلاغ • رشیدآباد • زرنجین • سهل‌آباد • سورق • شاه‌علی‌بیگلو • قاراب سفلی • قاراب علیا • قره‌بلاغ • قره‌صفرلو • قشلاق • قلعه‌اصلانیان • قلعه‌سنگی • قوچغار • کلیان • کهورین • گل‌گلاب • گلوجه • گنجین • گورجیق • ماوی • یان‌بلاغ
کاغذکنان مرکزی
استانجین • اندرود سفلی • اندرود علیا • باش‌بلاغ • حاجی‌محمودلو • حاجی‌میر • خیرآباد • داش‌بلاغ • دونبلی • دویچ • سردرق • سلیمان‌قشلاق • شیخ‌لر • شیرین‌بلاغ • طوین • قاضی‌لو • قره‌قانلو • قزلجه • گاو • گل‌تپه خیرآباد • مندجین • ولستان • ینگی‌کند
شهرستان میانه - بخش کندوان - مرکز بخش : ترک
تیرچایی
آقچه‌قشلاق • اونلیق • ایشلق • ایورق • بالسین • برنجق • تجره‌رود • چرن • چنار • خلیفه‌لو • خواجه‌ده • دیشاب • شیویار • قشلاق سلمانی • قشلاق سوپورگلی • قشلاق موسی‌بیگ • کسلان • کلاله • گاولیق • نقاآباد • نقلان • نودوزق • ونجان
کندوان
افضل • النجارق • اوین مسجدلو • ایدی‌گوز • باللوجه • بناروان • تازه‌کند پروچ • ترناب • چرور • چشمه‌کش • حاجی‌همتلو • حصار میدان‌داغی • خانقاه • دیزج • زرنکش • سرخه‌حصار • صومعه‌کبودین • طارون • علی‌بیگلو • فندقلو • قراجه میدان‌داغی • قره‌حاجی سفلی • قره‌حاجی علیا • قشلاق سیف‌الدین • کزرج • کندوان • گمین • گنگدیک • ماهی‌آباد • مونق • نشق • نشلانده • هندلان
گرمه شمالی
آرموداق • اکبرآباد • برزق • بسیط • تجرق • توشمانلو • حاج‌خلیل • حاجی‌یوسفلو سفلی • حاجی‌یوسفلو علیا • خناوند • دلی‌قیز • ذاکر • سنقرآباد • سوتی • سورباق • سوین • سیدلر • سیدمنصور • طوین • قره‌قیه • قزل‌یاتاق • کلکش • کله‌گاه • لیوانلو • ملک • نی‌باغی • هفت‌چشمه • یال‌قشلاقی • ینگجه دلیگانلو
آثار باستانی و تاریخی میانه :
پیشینه و سابقه تاریخی شهر ستان میانه به دهها سال قبل از میلاد مسیح باز می گرددو بعضی نوشته ها سابقه تاریخی میانه را تا 720 سال پیش از میلاد نیز نقل می کنند.
وجود کتیبه های آشوری و اورارتویی در بعضی مناطق آذربایجان و کشف آثار باستانی و مجسمه های سفالین در شهرستان میانه ، قدمت تاریخی آن را به دوره های پیش از تشکیل دولت ماد می رساند.
قلعه دختر میانه
در 2 کیلومتری شمال پل دختر،قلعه ای است بنام قلعه دختر که بروی صخره بزرگ و بالای کوهی به شکل کثیرالاضلاع غیر منظم ازآجرکه دورآن باروئی کشیده شده است، بلندی دیوار که باروی قلعه محسوب می شود در حدود 14 متر است در دیوار قلعه دو مدخل ساخته شده که هرکدام 3 متر بلندی داردودربالای یکی از این مدخل ها کتیبه ای روی سنگ نوشته شده که فعلا اثری از خط آن باقی نمانده است از وضع ساختمان و مصالح می‌توان ساختمان این بنا را به دوره یا زمان ساختمان پل دختر نسبت داد .
این قلعه از وسایل ایمنی وآب انبارهای لازمه برخوردار است و درآن کلیةتدابیر لازم برای زندگی طولانی در داخل این قلعه فراهم بوده است.
‹‹مارسل دیولافوآ›› می نویسد :در نیمةراه قافلانکوه در محل و درة قزل اوزن آثار قلعه خرابی بود که آنرا قلعةدخترمی گفتند بعضی از مورخین ساختمان آنرا به اردشیر درازدست نسبت می دهند، درویشی که همراه من بود داستان این قلعه را چنین نقل می کرد :
شاهزاده خانمی که در جمال و در وصف نیکی در منتهای درجة کمال بوداز جنس بشر متنفر و گریزان بود به حالت انزوا وبه قصد کناره گیری از مردم فرار اختیار کرده و در این کوهستان خالی از سکنه به ساختن قلعه پرداخت ویک دین جمال وکمال را در آن خوان ساخت.
پس از برپا ساختن این کاخ بلند که به خزانه آشیانه ی عقاب بود راه وصول به آنرا خراب کردوبطوریکه هیچیک از پهلوانان معروف و دلاوران مشهور دانی حتی رستم دستان هم به آن دست نیافت و از مشاهدة این صخرة صعب العبور برخود میلرزید و نمی توانست قدم فراتر نهد .قضا را روزی چوپانی که به نظر یوسف ثانی واز زیبائی بهره هائی بکمال داشت گوسفندان خودرا در پای کوه به چرا سر داد و خود به مشاهدة قلعه پرداخت ناگاه دید آفتابی از کنگره کاخ طلوع کرد یعنی دوشیزة ماه طلعتی را دید که در بالای بام می خرامد وبه مناظر اطراف می نگرد چوپان ازدیدن آن حور بهشتی و فرشتةآسمانی مبهوت واز خود بیخود گردیدودیگر سر ازپا نشناخت و مدتی مدهوش ماند همین که به هوش آمد به تلاش پرداخت که قدمی بردارد وبه کاخ نزدیکتر شود ولی راه عبور را مسدود دید بنابراین بی اختیار متوسل به نی خود گردید وبه نواختن آهنگهای جانسوز و غم انگیز مشغول شد وبا الحان راضدی که داشت به ترانه های عاشقانه پرداخت خلاصه چوپان جوان وعاشق دلباخته و سرگردان همه روزه به دامنة کوه می آمد وبه نواختن نی و ناله های جانسوز می پرداخت واز بدبختی خود شکایت میکرد.شاهزاده خانم سنگ دل چون همه روزه ناله های این جوان بدبخت را می شنید رفته رفته وقتی پیدا کرد و حسن ترحمی در
