درخواست حمایت نمایندگان از مدرسان دانشگاهی و نقدی بر مباحث مطرح شده از سوی آقای دکتر ناهیدی در شبکه سهند

درخواست حمایت  نمایندگان از مدرسان دانشگاهی و

نقدی بر مباحث مطرح شده از سوی آقای دکتر ناهیدی در شبکه سهند

یاور احمدپور ترکمانی

ارزش یک بار خواندنش را دارد. پس لطفاً بخوانید.

آقای دکتر ناهیدی:«مهمترین بند سند چشم انداز، تولید است. از عوامل مهم تولید می توان به موارد زیر اشاره کرد:

1.      تامین مالی و عامل سرمایه:چنانچه تامین مالی تولید در داخل با مسائلی همراه باشد، به راحتی و به بهترین نحو می توان، از طریق سرمایه گذاری خارجی آن را تامین مالی کرد و به اهداف سند چشم انداز رسید.

2.      سرمایه اجتماعی:عواملی که دیده می شود مثل سرمایه گذاری زیربنایی مثل بزرگراه، جاده، مترو و امثال اینها را سرمایه اجتماعی می گوییم.

ظاهراً آقای دکتر ناهیدی عامل سومی را نیز مطرح کرده بودند که متاسفانه به خاطر مسائلی نتوانستم ضبطش کنم و لذا روی آن بحث نمی کنم.

آقای دکتر ناهیدی در انتهای سخنانشان در شبکه سهند که به عنوان کارشناس بررسی «سند چشم انداز» حضور یافته بودند، مطرح کردند که مدیریت منابع باید توسط دولت صورت گیرد و ... .

چرا به نقد نظرات دکتر ناهیدی می پردازم؟ آقای دکتربه عنوان مدرس دانشگاه تبریز به همراه عزیزان دیگر، در مقام مصاحبه گر دانشگاه، از امثال بنده مصاحبه می کنند و بر مبنای دانش و معلومات ناقص خودشان به ما امتیاز می دهند. بنده دو بار در مصاحبه دانشگاه آزاد شرکت کرده ام و هر دوبار طی نامه ای گفته اند که باید دوباره به مصاحبه بیاید و از دادن امتیازی که حق بنده بود اجتناب کرده اند. در طی هر دو مصاحبه، بنده وارد بحث با عزیزانی مثل آقای دکتر ناهیدی شده ام و متاسفانه ... .

درخواست بنده از هر دو نماینده محترم شهرستان این است که حامی مدرسان دانشگاهی خود در سطح شهرستان میانه باشند و نگذارند اعمال سلیقه شخصی به جای قانون تصمیم گیرنده باشد. در پاسخ پرسش هایی که از بنده شده بود بر اساس کتاب سه نوبلیست اقتصادی که نظرات بسیار قوی و متناسب با ساخت و شرایط نهادی کشورهای در حال توسعه دارند به این عزیزان پاسخ داده ام و اگر موضوعی مطرح کرده اند با این منابع مباحثشان را به نقد گذارده ام و متاسفانه نمره قبولی نیاورده ام. در حوزه دانش، مصلحت را بر سکوت در مقابل این عزیزان نیافته ام ....

نقدی بر ایرادات آقای دکتر ناهیدی:

در مورد بند شماره «1» که آقای دکتر ناهید موردِ عامل بودن سرمایه را مطرح کرده اند، لازم به تاکید است که حدود سه دهه است که این ایده و عامل اساسی بودن یا علت بودن سرمایه برای پیشرفت کشورهای در حال توسعه، به خاک سپرده شده و دفن شده است. چندین نوبلیست اقتصادی از دهه 1990 به بعد چنین موضوعی را برای کشورهای در حال توسعه به صورت تجربی ثابت کرده اند و راه حل های نهادی برای توسعه داده اند. در تایید و اثبات ادعایم به سه مورد زیر اشاره می کنم:

1.      ارزش املاک روستایی و شهری که در پرو به طور«خارج از قانون» نگهداری می شوند برابر با 74 میلیارد دلار است. این رقم پنج برابر ارزش کل مبادلات بازار بورس لیما قبل از رکود سال 1998، یازده برابر ارزش کسب و کار و تسهیلات دولتی که به طور بالقوه قابل خصوصی شدن است و چهارده برابر ارزش تمامی سرمایه گذاری مستقیم خارجی در کشور پرو در طول تاریخ مستند آن می باشد.

2.      ارزش املاکی که حقوق مالکیت آنها در کشور فیلیپین روشن نیست 133 میلیارد دلار است، این ارزش چهار برابر ارزش سرمایه گذاریِ 216 شرکت داخلی که در فهرست مبادلات بازار بورس فیلیپین وجود دارند، هفت برابر ارزش سپرده های کل بانک های تجاری کشور، 9 برابر ارزش سرمایه کل کسب و کارهای دولتی، و چهارده برابر ارزش تمامی سرمایه گذاری خارجی می باشد.

3.      ارزش سرمایه راکد در مصر چیزی حدود 240 میلیارد دلار است. این رقم سی برابر ارزش کل سهام بازار بورس قاهره و به طور کلی پنجاه و پنج برابر ارزش تمامی سرمایه گذاری خارجی در مصر است.

و دیگر کشورهای در حال توسعه به همین نحو. سرمایه در کشورهای در حال توسعه به وفور وجود دارد. پس مسئله سرمایه نیست. به خاطر اینکه طولانی نشود وارد بحثش نمی شوم و در صورت نیاز به بحث و نوشته ای دیگر موکول می کنم.

باز در مورد بند اول:آقای دکتر ناهیدی مدعی هستند که در صورت نبود منابع مالی داخلی به راحتی می توان از منبع سرمایه گذاری خارجی برای رسیدن به اهداف «سند چشم انداز» استفاده کرد.

از دو حوزه چنین نگرش ساده انگارانه ای را به نقد می گذارم:

1.      اول اینکه،آیا سرمایه گذاری خارجی نقش اساسی در رشد و توسعه کشور می تواند ایفا کند؟ هدف ما همواره توسعه کشور است. در حالی که سرمایه گذاران خارجی به فکر منافع خود هستند نه ضرورتاً رشد و توسعه ما. نباید سرمایه گذاری خارجی را مائده آسمانی بدانیم و بر این باور باشیم که برای رشد و توسعه همه چیز داریم به جز سرمایه گذار خارجی. سرمایه گذار خارجی در کشور ما معجزه نخواهد کرد. تجربه نشان می دهد که سرمایه گذار خارجی تمایل چندانی ندارد که در بخش هایی سرمایه گذاری کند که در میان مدت و بلند مدت توسعه اقتصاد ملی و افزایش درجه رقابت پذیری تولیدات داخلی را به دنبال داشته باشد، بلکه برعکس مشتاق اند در بخش هایی سرمایه گذاری کنند که بازدهی سریع و نرخ سود بالا دارد.

2.   دوم اینکه،آخرين موج از سرمايه گذاري خارجي درجهان سوم نه تنها در زمينه هاي تحقيق و توسعه نبوده، بلكه حتي سرمايه گذاري در مواد خام و كارخانه هاي ساخت مواد نيز كاهش يافته است. آخرين افزايش پردامنه و ثابت صادرات سرمايه، عمدتا معلول جريانات فزاينده اي از  سرمايه از طرف كشورهاي صنعتي شده به سوي يكديگر يعني بين ايا لات متحده، ژاپن و اروپاي غربي و درون هر يك از اين بلوك ها بود نه در كشورهاي جهان سوم. سرمايه گذاري خارجي پس از جنگ دوم جهاني بر مواد خام و ساير فرآورده ها ي اوليه متمركز بود. جدا از اين گونه سرمايه گذاري ها، سرمايه براي ايجاد موسسات ساخت كالا به سوي جهان سوم جريان يافت تا از سطح دستمزدها كه به طور استثنايي در اين كشور ها پايين بود سود جسته و از تقاضا هايي كه به وسيله طبقات ثروتمند و متوسط محلي ايجاد مي شود بهره برداري كند. اما قدرت جذب سرمايه بسياري از اين كشورها در مقايسه با كشور هاي صنعتي شده، كه در آنجا بازارها بسيار غني تر و متنوع تر هستند، سخت محدود است. جريان سرمايه گذاري از خارج به سوي هر دوي اين حوزه ها ادامه دارد، اما جهت تاكيد آن پيوسته تغيير مي كند. انباشت سرمايه گذاري خارجي مستقيم در جهان سوم بين سالهاي 1967 و 1989 از 31 در صد به 19 درصد افت كرده است در حالي كه سرمايه گذاري متقابل ميان كشورها ي پيشرفته از 69 در صد به 81 درصد افزايش يافت.

نقد بند دوم از ایرادات اقای دکتر ناهیدی

 جای بسی ناراحتی است که مدرس دانشگاهی در سطح دانشگاه آزاد تبریز، سرمایه اجتماعی را اینگونه تعریف کند:« عواملی که دیده می شود مثل سرمایه گذاری زیربنایی مثل بزرگراه، جاده، مترو و امثال اینها را سرمایه اجتماعی می گوییم.» این تعریف از اقای دکتر ناهیدی در بالا آورده شد.

جایگاه و اعتبار هر جامعه ای به میزان تولید سرانه كالاهای مادی و معنوی مردم آن است، این ویژگی متاثر از عوامل چندی از جمله سرمایه اجتماعی آن جامعه و طریقه به کار گیری آن است. سرمایه در هر جامعه ای شكل های مختلفی دارد، سرمایه مالی پول، اعتبار و...، سرمایه فیزیكی زمین، ماشین آلات، ارتباطات و...، سرمایه انسانی آموزش، مهارت و... و بالاخره سرمایه اجتماعی اعتماد، همبستگی، مشاركت و.... البته اطلاق كلمه سرمایه به مورد اخیر مورد اعتراض عده ای است چرا كه آن را از جنس سرمایه های دیگر نمی دانند، اما اگر سرمایه را از نتایجش كه تسهیل در امر تولید است تعریف كنیم، قطعا می توان مورد اخیر را نیز، سرمایه نامید، چرا كه وجود این ویژگی های اجتماعی موجب تسهیل در امر تولید و كاهش هزینه های آن و در نتیجه افزایش تولید می شود. البته یك فرق مهم با سرمایه های دیگر دارد و این كه سرمایه اجتماعی كمتر به چشم می آید یا قابل اندازه گیری دقیق است، برخلاف سرمایه مالی و فیزیكی كه كاملا قابل شمارش و قیمت گذاری است. فرق های دیگری هم دارند كه در بحث كنونی مجال طرح آنها نیست.

 جامعه فاقد سرمایه اجتماعی، موجب بالا رفتن ریسك یا خطر سرمایه گذاری فیزیكی و مالی می شود، مثلا جامعه ای كه در آن بی ثباتی و ناامنی و دزدی و بی اعتمادی زیاد باشد، هزینه های زیادی صرف امنیت شخصی، استخدام و تجهیز پلیس، دادگاه ها و... می شود ضمن این كه سرمایه گذاران مالی و فیزیكی در چنین جامعه ای وقتی حاضر به سرمایه گذاری می شوند كه درصدهای بیشتری از سود را انتظار داشته باشند، و همه این موارد، موجب اشكال و كندی در روند تولید و ارتقای سطح كمی و كیفی جامعه می شود.

پس سرمایه اجتماعی، نه مترو، نه جاده، و نه زیرساخت های فیزیکی که از نظر اقای دکتر قابل رویت هستند بلکه سرمایه اجتماعی عبارت است از اعتماد، همبستگی، مشارکت و ... که قابل رویت نیست می باشد.ما از استادی با مدرک دکترای اقتصاد و مدرس دانشگاه بزرگی چون تبریز انتظار این را داریم که با مقدمات علم اقتصاد آشنا باشند و دانشجویان و مدرسان دانشگاهی کوچک را با ذخیره دانش ناقص خود ارزیابی نکنند.

ایرادی دیگر:ایراد و نقدی که به نگرش آقای دکتر ناهیدی در مورد بحث مدیریت منابع وارد است این است که تجربه نشان داده است که مدیریت منابع با رویکرد سه جانبه گراییِ دولت، بخش خصوصی و دانشگاه اساس حل مسائل است و اصلاح نگرش دکتر در این زمینه نیز الزامی است. این نکته ای اساسی است و با توجه به طولانی شدن مطلب به همین جا ختم می کنم.

متاسفانه بنده و امثال بنده با سطح و ذخیره دانش چنین اساتید محترمی سنجیده می شویم.

باز خواهش بنده از هر دو نماینده محترم این است که در حوزه دانش با جدیت بیشتری وارد شده و مشکلات امثال بنده را با جدیت پیگیر باشند.

 امید توفیق برای نمایندگان