بهره برداری از سد شهریار میانه بزرگترین سد دوقوسی شمالغرب کشور
خبرگزاری فارس: از جمله طرح‌های ماندگار وزارت نیرو در آذربایجان‌شرقی آبرسانی به تبریز به طول 189 کیلومتر است که در زمره طرح‌های تحت نظارت سازمان بهداشت جهانی به عنوان یکی از پنج شهر منتخب در سطح جهان است.
به گزارش خبرگزاری فارس از تبریز، اغلب میانسال‌های تبریز به یاد دارند روزهایی را که اهالی برای تامین آب آشامیدنی خود به "گاری‌چی‌ها" وابسته بودند؛ افرادی که با منبع و بشکه روی گاری در شهر می‌چرخیدند و آب شرب می‌فروختند و شاید همین یک دلیل کافی باشد که تبریزی‌ها قدر آب، این نعمت خدادادی را خوب بدانند و امروز اگر تبریز به عنوان یکی از زیباترین شهرهای ایران کمتر با مشکلی به نام آب آشامیدنی سالم روبه‌رو است، به خاطر درایت و تدابیری است که اهالی غیور این دیار، به همت دولت‌های برآمده از دل ملت طی سه دهه گذشته به ویژه دولت‌های نهم و دهم، برای مدیریت منابع آب خود به کار بسته‌اند.
می‌گویند مهمترین چالش بشر در دهه‌های آینده، مسئله آب و اختلافاتی است که بر سر آن ایجاد خواهد شد و متاسفانه کشورمان ایران نیز در کمربند کشورهای کم آب جهان قرار دارد.
با این حال استان‌های شمالغرب، غرب و جنوب غرب کشورمان، به ویژه آذربایجان‌شرقی، به نسبت از منابع خوب آبی برخوردارند که حفظ و صیانت از آن نیازمند برداشتن گام‌های بزرگی است.
با چنین دیدگاهی در آذربایجان شرقی که تا پیش از انقلاب اسلامی در آن سدی ساخته نشده بود، محور توسعه منطقه بر مدیریت منابع آب به عنوان نقطه ثقل آبادانی تعیین می‌شود و حالا در این استان منابع آبی که زمانی ارزان به هدر می‌رفت، با احداث 143 سد کوچک و بزرگ مهار شده است.
اکنون برای تامین آب تبریز یک خط لوله حدود 180 کیلومتری وجود دارد که آب را از رودخانه زرینه رود به این شهر منتقل می‌کند و خط دوم آن هم با پیگیری دولت در حال اجراست
ارسلان هاشمی مدیر عامل شرکت آب منطقه‌ای استان آذربایجان شرقی رمز موفقیت‌های استان در مهار منابع آب را حاصل جدیت و حمایت مسئولان ارشد استانی می‌داند؛ موفقیت‌هایی که جلوه‌های خود را با اتمام طرح‌های مهر ماندگار در دولت دهم پررنگ‌تر و شفاف‌تر به نمایش خواهد گذاشت.
وی از 20 طرح تعریف شده در وزارت نیرو برای این استان در قالب طرح‌های مهر ماندگار سخن گفت که تمام آنها در حوزه آب هستند؛ طرح‌هایی که قرار است تا پیش از پایان کار دولت دهم، به بهره‌برداری برسند.
دولت در استان آذربایجان شرقی از مجموعه طرح‌های نیمه تمام، 58 طرح را در مرحله نخست در قالب طرح‌های مهر ماندگار قرار داده که بیشترین طرح‌ها مربوط به حوزه مدیریت آب است.
از جمله طرح‌های ماندگار وزارت نیرو در این استان، آبرسانی به تبریز است که در زمره طرح‌های تحت نظارت سازمان بهداشت جهانی به عنوان یکی از پنج شهر منتخب در سطح جهان است.
این طرح آبرسانی دومین خط لوله با طول 189 کیلومتر است که با تکمیل آن، حدود 60 درصد آب شرب مرکز آذربایجان شرقی از زرینه‌رود تامین می‌شود.
البته تلاش هایی هم در جریان است که در اجرای این طرح‌ها از اعتبار منابع بانک جهانی استفاده شود.
طرح‌های آبرسانی به شهرهای مختلف آذربایجان‌شرقی، به ویژه برای میانه و مرند هم از دیگر طرح‌های ماندگاری است که مسئولان شبکه آب منطقه به سرعت در حال اجرای آن هستند و اصرار دارند تا پیش از خرداد سال آینده به آن رنگ واقعیت ببخشند.
هاشمی، ماهیت تمام طرح‌های مهر ماندگار وزارت نیرو را در آذربایجان‌شرقی زیربنایی دانست و گفت: حوزه آب در اساس به عنوان بخش زیرساختی توسعه پایدار محسوب می‌شود و فعالیت این حوزه بر ثبات توسعه دیگر بخش‌ها نیز نقش مستقیم دارد.
وی از جمله طرح‌هایی که برای مهر ماندگار تعریف شده است را طرح‌های سدسازی برشمرد و از 10 سد در حال اجرا و 12 سد در دست مطالعه خبر داد.
وی گفت: ایجاد شبکه‌های آبرسانی و زهکشی در گستره 53 هکتار برای سال 91 در این استان هدف‌گذاری شده است و البته این را متذکر شد که اتمام به موقع این طرح‌ها بستگی به تامین به موقع منابع مالی آن دارد.
البته نگرانی در مورد تامین اعتبار را علی اکبر محرابیان دستیار ویژه رئیس جمهوری که مسئولیت پیگیری و تکمیل طرح مهر ماندگار را بر عهده دارد، پیش از این در چندین سفر استانی خود پاسخ داده و گفته که مشکلی برای تامین اعتبار این طرح‌های نیست.
ساماندهی رودخانه‌های مرزی و مسیل‌های داخلی و تهیه نقشه حریم بستر رودخانه‌ها، با هدف جمع‌آوری روان آب‌ها نیز از دیگر برنامه‌های مهم شرکت منطقه‌ای آب آذربایجان‌شرقی در قالب مهر ماندگار است که هاشمی مدیر عامل این شرکت به آنها اشاره می‌کند.
وی با این حال نکته مهم در برنامه‌های این شرکت را تمرکز بر روی طرح‌های مطالعاتی و پژوهشی خواند.
مدیرعامل شرکت منطقه‌ای آب آذربایجان‌شرقی می‌گوید: این پروژه‌ها ظرف سه سال گذشته شتاب و جهش خوبی داشته و از نظر اعتبارات نیز مورد حمایت قرار گرفته است.
برای ساماندهی منابع آبی استان آذربایجان‌شرقی، طی سال‌های اخیر اعتبارات خوبی اختصاص یافت که هاشمی می‌گوید: اعتبارات محقق شده در دولت‌های نهم و دهم، بیش از 2.5 برابر اعتبارات اختصاص یافته طی سال‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی بوده است و به همین سبب در این سال‌ها شاهد بهره‌برداری از طرح‌های مهمی بوده‌ایم.
از جمله مهمترین طرح‌ها، سدهای قلعه‌چای در شهرستان عجب‌شیر و خداآفرین، بر روی رودخانه مرزی ارس است که تنها نزدیک به 40 هزار هکتار از اراضی پایاب مستعد منطقه را زیرپوشش قرار داده است.
*بهره‌برداری از سدی که برآورد عمر مفیدش 100 سال است
عملیات اجرایی یک سد بتنی دوقوسی به نام شهریار در شهرستان میانه، در همین ماه‌های اخیر پایان یافته و تا هفته دولت به بهره‌برداری می‌رسد.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای آذربایجان‌شرقی اثرات ملی این طرح را در حوزه اقتصادی و اجتماعی مورد تاکید قرار داد و گفت: هشت استان از منافع ملی این طرح بهره‌مند می‌شوند.
ارسلان هاشمی از سد شهریار به عنوان یکی از سدهای بزرگ کشور یاد کرد و یادآور شد: این سد طرح‌های مدیریت جامع منابع آب وزارت نیرو را در حوزه آبریز "قزل اوزن" تکمیل می‌کند.
وی با اشاره به ظرفیت‌های گردشگری طرح سد شهریار از جمله ماهیگیری، استقرار سیاحتگاه و نزدیکی به خط راه آهن از فراهم بودن امکانات مطلوب برای گردشگری در این محل خبر داد.
سد بتنی دو قوسی شهریار به عنوان بزرگترین سد بتونی دوقوسی شمال غرب کشور در 39 کیلومتری شمال شرقی شهرستان میانه به منظور تامین نیاز آبی اراضی و شالیزارهای استان گیلان و جبران کاهش حجم مخزن سد سفیدرود توسط شرکت آب منطقه‌ای آذربایجان شرقی اجرا شده است.
این طرح سد و نیروگاه به عنوان طرح برتر بتنی سال 1390 کشور در رشته سدسازی در نهمین همایش بتن در محل مرکز همایش‌های بین‌المللی دانشگاه شهید بهشتی در روز جهانی بتن انتخاب شد.
طول تاج این سد 207 متر و ارتفاع آن از پی 135 متر و حجم اولیه مخزن آن 700 میلیون متر مکعب است.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای آذربایجان‌شرقی گفت: این سد افزون بر کاربری تامین نیاز آبی کشاورزی و صنعتی استان گیلان، 12 هزار هکتار از اراضی شهرستان میانه و محیط زیست، کنترل سیلاب و ایجاد سیلاب‌های مصنوعی برای رسوب‌زدایی مخزن سد سفیدرود، برای تولید 168 گیگاوات ساعت انرژی پیک در سال طراحی و اجرا شده است.
شاید بتوان این سد را شاه بیت تمام تلاش‌های دولت دهم در بخش منابع آب، نه تنها در استان آذربایجان‌شرقی که در غرب کشور دانست.
تمام مراحل تحقیقات، طراحی، تجهیزات و اجرای آن توسط متخصصان داخلی انجام شده و سدی است که به گفته هاشمی مدیرعامل شرکت منطقه‌ای آب آذربایجان‌شرقی، جزو سدهایی با طول عمر 100 سال در جهان محسوب می‌شود.
آن طور که گفته می‌شود، سد شهریار دارای مزیت‌های مهم در حوزه‌های انرژی به تبع آن با بازخورد اقتصادی، کشاورزی و حتی گردشگری است.
هاشمی می‌گوید از مهمترین شاخص‌های سد شهریار، کنترل، مهار و تجمیع سیلاب‌ها و روان آب‌های بالا دست سفید رود است که دارای نیروگاه برق آبی است و از یک چشم انداز طبیعی بسیار زیبایی برخوردار است و علاوه بر آذربایجان‌شرقی، استان‌های همجوار را نیز تحت تاثیر قرار خواهد داد
سد شهریار قابلیت لایروبی آسان دارد و از پروژه‌های بزرگ آبی کشور محسوب می‌شود.
* ساختن سد به تنهایی کافی است؟
اما برنامه مهم در آذربایجان‌شرقی چیست؟ آیا با توجه به کاهش نزولات آسمانی و گرم شدن عمومی زمین، ساختن سد به تنهایی کافی است؟
این سئوالاتی بود که از عالی‌ترین مسئول آب استان آذربایجان‌شرقی پرسیدیم، آن هم در شرایطی که با توجه به گرم شدن زمین، میزان تبخیر از ذخیره آب در پشت سدها نیز افزایش یافته است.
هاشمی، کنترل روان آب‌ها در سطح استان، تغییر الگوی کشت و نیز بهسازی روش آبیاری را از جمله مهمترین برنامه‌های آبی استان توصیف کرد و گفت: با اعتبارات خوبی که اختصاص یافته، توسعه شبکه آبیاری تحت فشار، بستن چاه‌های غیرمجاز و جلوگیری از برداشت بی‌رویه منابع زیر زمینی در دستور کار استان قرار دارد.
وی ساخت و ساماندهی شبکه‌های آبیاری زیردست سدها را یکی از مهمترین اقدامات تکمیلی برای مصرف بهینه منابع آبی موجود در سدها دانست و آن را وظیفه‌ای بیرون از محدوده وظایف وزارت نیرو خواند.
هاشمی ابراز امیدواری کرد، با تزریق به موقع منابع مالی بهره‌برداری از شبکه‌های آبیاری زیردست سدها از سوی جهاد کشاورزی سرعت بگیرد.
وی همچنین به این مسئله اشاره کرد که با مجموعه اقدامات گفته شده در دست اجرا، زمینه جبران بخش قابل توجهی از کمبود آب دریاچه ارومیه فراهم خواهد شد.
این مسئول ارشد آب استان آذربایجان‌شرقی، همراهی و مشارکت مردم را از اصلی‌ترین عوامل موفقیت طرح‌ها و برنامه‌ها در حوزه آب دانست و گفت: اصلی‌ترین عامل در پیشبرد برنامه‌ها، مردم هستند و ما در چارچوب برنامه جامع مدیریت حوضه آبریز دریاچه ارومیه روی این همراهی و کمک مردم حساب می‌کنیم
هاشمی معتقد است با توجه به این که در بخش کشاورزی و باغی، طرف اصلی ما مردم هستند، بنابراین با ورود مردم حل مشکل دریاچه ارومیه هم سهل‌تر خواهد شد.
